TAMER ARDA ERŞİN
Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ait müessesedeki grizu patlaması sonucu yaşamını yitiren 43 madenciden Aziz Köse’nin ailesinin TTK aleyhine maddi ve manevi tazminat talebiyle açtığı davada, bilirkişi heyeti TTK’yı yüzde 100 kusurlu buldu. Heyet raporunda, madendeki havalandırma sorununa dikkat çekildi. Raporda; “Eksi 300 ve 350 katına indirilen havanın ancak tali havalandırma pervanelerini çalıştırmaya yetebileceği, bu sebeple işletme üretim bölgelerinden -ayaklardan- geçen hava miktarının ve artı 40 ana aspiratörden emilen havanın yetersiz kaldığı, buna bağlı olarak da taban yollarındaki metan konsantrasyonunun sık sık ve uzun süreli alarm seviyelerini aşmış olduğu, zaman zaman alt patlama sınırını geçtiği…” değerlendirmesi yapıldı.
Bartın’ın Amasra ilçesinde TTK’ya ait müessesede 14 Ekim 2022’de meydana gelen ve 43 madencinin ölümüyle sonuçlanan faciaya ilişkin; yedisi tutuklu 23 sanığın Bartın 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılandığı davanın dosyasına; faciada yaşamını yitiren işçilerden Aziz Köse’nin ailesinin TTK aleyhine açtığı davada verilen bilirkişi raporu girdi.
Köse’nin ailesinin TTK aleyhine Zonguldak 2. İş Mahkemesi’nde maddi ve manevi tazminat talebiyle açtığı davada; bir iş güvenliği uzmanı, üç maden mühendisinden oluşan bilirkişi heyeti, 7 Temmuz 2023 tarihli raporunda TTK’yı faciada yüzde 100 kusurlu buldu.
Bilirkişi heyeti, raporlarının sonuç ve kanaat bölümünde 43 madencinin yaşamına mal olan ihmaller zinciri şöyle açıkladı:
“. ATİM’de ocak havasının derinlere indirilmesi ve havalandırmasının iyileştirilmesi için gerekli yatırım ve iyileştirme projelerinin hayata geçirilemediği, bunun için artı 40/ eksi 250 kuyu derinleştirilmesinin yapılamadığı, bu sebeple kazanın meydana gelmesinde yetersiz ve etkisiz havalandırma sisteminin önemli rol oynadığı;
“ANA ASPİRATÖRDEN EMİLEN HAVA YETERSİZ”
. Eksi 300 ve 350 katına indirilen havanın ancak tali havalandırma pervanelerini çalıştırmaya yetebileceği bu sebeple işletme üretim bölgelerinden -ayaklardan- geçen hava miktarının ve artı 40 ana aspiratörden emilen havanın yetersiz kaldığı, buna bağlı olarak da taban yollarındaki metan konsantrasyonunun sık sık ve uzun süreli alarm seviyelerini aşmış olduğu, zaman zaman alt patlama sınırını geçtiği;
“TALİ PERVANEDEN GELEN HAVA YETERSİZ”
. Ocakta yeterli miktarda tali pervane bulunduğu ancak tali pervanelere gelen havanın yetersiz olduğu bu sebeple metan birikmelerinin önlenemediği, ayaklarda ve bacalarda yapılan kontrol sondajlarının yetersiz olduğu;
Taban yollarında su barajları ve taştozu barajlarının oluşturulduğu ancak etkinliğinin yeterli olmadığı;
“İŞÇİLERİN ÇOĞUNUN OFK MASKELERİNİ TAKMAYA ZAMAN BULAMADIKLARI…”
. İşçilere İş Güvenliği Eğitimlerinin verildiği ve Acil Durumlara Yönelik Tatbikatların yaptırıldığı ancak patlamanın şiddetinden işçilerin çoğunun OFK maskelerini takmaya zaman bulamadıkları;
“TAVSİYE VAR, YAPTIRIM YOK”
. Maden işletmesinde gerçekleştirilen denetim faaliyetleri sonucunda hazırlanan raporlarda; yer yer havalandırma, metan drenajı, kömür tozu ile mücadele ve benzeri konularda tespit veya iyileştirmeye yönelik tavsiyelerde bulunulduğu, ancak işletmeye herhangi bir yaptırım uygulanmadığı, ihtiyaç duyulan personelin sağlanmasında etkin/hızlı çözümlerin üretilememiş olduğu;
“KAZANIN OLUŞUMUNDA KAÇINILMAZLIK FAKTÖRÜ YOK”
. Tüm bu sebepler hep birlikte değerlendirildiğinde; Amasra Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından aldırılan 31 Ekim 2022 tarihli bilirkişi raporu ile 6 Aralık 2022 tarihli ek bilirkişi raporunda tespit edilen hususlara yer yer katılmakla birlikte, kazanın meydana gelmesine yol açan hususların bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiği dolayısı ile bu aşamada sorumluluğunun kişilere mal edilemeyeceği, sonuç olarak TTK Genel Müdürlüğü’nün kazanın meydana gelmesinde 100 kusurlu olduğu, kazanın oluşumunda kaçınılmazlık faktörünün bulunmadığı, kanaatine varılmış olup, İş bu Bilirkişi Raporumuzu Sayın Mahkeme’nizin takdirlerine saygıyla arz ederiz.”
TTK’NIN “İHMALİ OLMADIĞINI” SAVUNAN GENEL MÜDÜR YARDIMCISI GENEL MÜDÜR OLARAK ATANMIŞTI
Bilirkişiler TTK’yı yüzde 100 kusurlu bulmasına karşın, TBMM’de Amasra maden faciasındaki ihmalleri araştırma için kurulan komisyonda TTK’nın “ihmali olmadığını savunan” TTK Genel Müdür Yardımcısı Muharrem Kiraz, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasının bulunduğu 14 Eylül 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan karar ile TTK Genel Müdürlüğü’ne atanmıştı. Kiraz, komisyonda faciaya ilişkin “Öngörümüz, kendi incelemelerimizle birlikte, havalandırmadan kaynaklanan bir kaza olmadığı” demişti.
